راهنمای کامل نگهداری و مراقبت از چرم طبیعی

نگهداری از چرم طبیعی

یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که هر فردی برای افزایش طول عمر محصولات چرمی خود باید انجام دهد. چرم، به‌عنوان یک ماده ارزشمند و ماندگار، در صورتی که به‌درستی مراقبت نشود، ممکن است دچار ترک‌خوردگی، تغییر رنگ، کپک یا خشک‌شدن شود.

از کفش و کیف گرفته تا لباس، دستکش و اکسسوری‌های چرمی، همگی نیازمند روش‌های خاصی برای مراقبت هستند تا هم زیبایی اولیه خود را حفظ کنند و هم برای سال‌ها همراه شما باشند. در این مقاله یک راهنمای جامع و کاربردی برای نگهداری از انواع محصولات چرمی ارائه می‌دهیم تا هیچ سوالی برای شما باقی نماند.

نگهداری از چرم طبیعی یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که هر فردی برای افزایش طول عمر محصولات چرمی خود باید انجام دهد. چرم، به‌عنوان یک ماده ارزشمند و ماندگار، در صورتی که به‌درستی مراقبت نشود، ممکن است دچار ترک‌خوردگی، تغییر رنگ، کپک یا خشک‌شدن شود.

از کفش و کیف گرفته تا لباس، دستکش و اکسسوری‌های چرمی، همگی نیازمند روش‌های خاصی برای مراقبت هستند تا هم زیبایی اولیه خود را حفظ کنند و هم برای سال‌ها همراه شما باشند. در این مقاله یک راهنمای جامع و کاربردی برای نگهداری از انواع محصولات چرمی ارائه می‌دهیم تا هیچ سوالی برای شما باقی نماند.

چرم طبیعی یکی از اصیل‌ترین و بادوام‌ترین متریال‌هایی است که انسان در طول تاریخ برای ساخت کفش، کیف، لباس و اکسسوری استفاده کرده است. لطافت، ظاهر لوکس و استحکام بالا، دلایل اصلی محبوبیت این متریال هستند. اما باید توجه داشت که چرم طبیعی برخلاف مواد مصنوعی، نیازمند مراقبت و نگهداری اصولی است.

حال برای نگهداری اصولی از چرم به چه مواردی باید دقت کرد؟

نکات کلی مراقبت چرم طبیعی

در ادامه هر کدام از این نکات را به طور کامل بررسی می‌کنیم.

۱) تنفس چرم

چرمِ طبیعی در واقع پوست دباغی‌شده است که متخلخل و «زنده» است، در نتیجه برای نگهداری از چرم طبیعی، حفظ انعطاف و جلوگیری از کپک/بوی نامطبوع باید منافذش بتوانند رطوبت و بخار را تبادل کنند. وقتی چرم در پلاستیک بسته یا در محیط بدون تهویه بماند، رطوبتِ جمع‌شده باعث رشد کپک یا تخریب ساختار پروتئینی چرم می‌شود.

راه حل:

• همیشه برای نگهداری کوتاه‌مدت و بلندمد ت از کاورهای پارچه‌ای (کتان/پنبه) یا کیسه‌های نخی استفاده کنید.
•  کاغذهای چاپی یا مواد اسیدی داخل کیف یا کفش را خالی کنید و در عوض از کاغذ نرم یا پارچه برای پر کردن آن استفاده کنید تا فرم حفظ شود و هوا جریان داشته باشد.
•  از قالب چوبی برای کفش چرم استفاده کنید، قالب از افتادن شکل و از ورود رطوبت جلوگیری می‌کند.
• هر چند هفته یک‌بار (بسته به آب‌وهوای محل زندگی و میزان استفاده) کاورها را باز کنید و اجازه دهید محصولات نیم‌ساعتی در هوای خشک و داخل منزل هوا بخورند تا رطوبت محبوس شده خارج شود.

نبایدها:

• هرگز محصولات چرمی را درون کیسه‌های پلاستیکی محکم و بدون منفذ و برای مدت طولانی انبار نکنید.
• از گذاشتن چرم در انباری‌های نمناک یا زیرزمینِ بدون تهویه خودداری کنید.

۲) دوری از نور مستقیم و رطوبت

نور مستقیم آفتاب / اشعه UV باعث اکسیداسیون رنگ و تبخیر روغن‌های طبیعی چرم می‌شود؛ در نتیجه چرم کم‌رنگ و خشک می‌شود و در درازمدت ترک می‌خورد.

رطوبت زیاد نیز محیط را برای کپک و قارچ ایده‌آل می‌کند و علاوه بر آن، چرک و نم می‌تواند باعث تورم و تغییر شکل چرم شود.

درنتیجه هنگام نگهداری از چرم طبیعی باید این عوامل خراب کننده را از محصولات دور کرد.

راه حل:

• چرم را دور از پنجره‌های آفتاب‌گیر نگهداری کنید.
• از قرار دادن کالاهای چرمی نزدیک شوفاژ، بخاری، یا دریچه‌های گرم/داغِ سیستم گرمایشی خودداری کنید.
• در هنگام زمستانکه سظح خیابان نمک پاشی می‌شود، بعد از هر بار استفاده کفش را از نمک پاک کنید؛ نمکِ خشک را با برس بردارید و سپس با پارچه مرطوب (نه خیس) آن پاک و خشک کنید، و در نهایت واکس/نرم‌کننده بزنید تا مانع خشکی شود.
•  برای کنترل میزان رطوبت، بسته‌های سیلیکاژل یا رطوبت‌گیر کوچک داخل کمد بگذارید (به‌خصوص در مناطق مرطوب).

۳) تمیز کردن چرم 

برای مراقبت چرم طبیعی به یاد داشته باشید که نباید هرگز آنها که بشویید چه با دست چه با ماشین لباسشویی! برای تمیز کردن محصولات چرمی باید روش های ملایمی مثل گردگیری با دستمال مرطوب را در نظر بگیرید.

کمک‌گام‌ها برای تمیزکاری روزمره:

• برای پاک کردن گرد و غبار از پارچه میکروفایبر یا دستمال نرم و خشک با حرکت آرام در جهت الیاف یا با جهت ثابت استفاده کنید.
• برای کثیفی سطحی پارچه کمی نم‌دار (آب ولرم) بردارید، کثیفی را پاک کنید و فوراً با پارچه خشک کنید.

روش‌های لکه‌گیری بر اساس نوع لکه

1. لکه چربی/روغن: روی لکه پودر تالک، نشاسته ذرت یا آرد ذرت بپاشید، چند ساعت (یا یک روز کامل) به آن زمان دهید تا چربی را جذب کند، سپس با برس نرم یا پارچه پاک کنید. اگر لکه‌ای باقی ماند، از یک پاک‌کننده مخصوص چرم استفاده کنید و سپس نرم‌کننده بزنید.
2. لکه آب / خطوط آب: با دستمال نرم خشک، مازاد را بگیرید؛ اجازه دهید در دمای اتاق و در سایه خشک شود و سپس با نرم‌کننده چرمی سطح را متعادل کنید.
3. لکه جوهر یا ماژیک: برای پاک کردن این نوع بسیار محتاط باشید و نقطه‌ای تست کنید. بعضی منابعِ معتبر از الکلی رقیق‌شده برای نقطه‌زدایی جوهر استفاده می‌کنند (با گوش‌پاک‌کن و فشار بسیار کم) اما این کار می‌تواند رنگ را نیز بردارد؛ در موارد با ارزش یا حساس، محصول را نزد متخصص ببرید..
4. لکه گل و گل‌آلودگی: اجازه دهید خشک شود، سپس گل خشک را با برس نرم جدا کنید؛ اگر نیاز به پاک‌کردن  مرطوب بود، از محلول ملایم (آب ولرم + چند قطره مایع ظرفشویی بی‌عطر) استفاده کنید، کثیفی را پاک کنید و خشک نمایید.
5. نمک: بعد از خشک شدن نمک، با برس یا پارچه خشک آن را پاک کنید؛ اگر لازم بود با پارچه کمی نم‌دار تمیز و سپس سریع خشک کنید و بعد از آن نرم‌کننده بزنید.

کپک / قارچ روی چرم

1. به فضای باز برید و با برس نرم یا پارچه خشک کپک سطحی را بردارید (اجتناب از مالیدن شدید).
2. برای ضدعفونی/کشتن کپک می‌توانید از محلول رقیق آب و سرکه سفید ۱:۱ یا محلول الکل ایزوپروپیل رقیق استفاده کنید، همیشه ابتدا در نقطه نامحسوس تست کنید چون برخی محلول‌ها رنگ را تغییر می‌دهند.
3. پس از پاک‌سازی، اجازه دهید خوب خشک شود
4. سپس (در صورت پاک‌شدن کامل کپک) نرم‌کننده مناسب بزنید؛ چون فرایند تمیز کردن، چرم را خشک می‌کند.
5. (نکته مهم: قبل از هر گونه نرم‌کننده، مطمئن شوید کپک کاملاً از بین رفته؛ در غیر این صورت نرم‌کننده کپک را داخل چرم محبوس می‌کند.)

نبایدها:

• استفاده از دستمال‌مرطوب‌پر از الکل/مواد شوینده قوی یا وایتکس.
• استفاده از شوینده‌های نامعلوم یا دستمال‌های پاک کننده آرایش(که ترکیبات نامناسبی دارند)

۴) چرب کردن چرم طبیعی

با گذشت زمان و استفاده، روغن‌های طبیعی چرم کاهش پیدا می‌کنند؛ کمبود روغن باعث خشکی و ترک می‌شود؛ در نتیجه لازم است با کمک روغن های مخصوص چرم، چربی و رطوبت لازم را بازگردانیم تا انعطاف بافت حفظ شود؛ این مرحله‌ای بسیار مهم در نگهداری از چرم طبیعی است.

بسته به استفاده و آب‌وهوا،معمولاً هر ۳–۶ ماه یک‌بار برای کالاهای پرمصرف (کفش، کیف روزمره) کافی است. در مناطق خشک یا فصل‌های خشک‌تر، فواصل را کوتاه‌تر کنید.

روش اعمال (گام‌به‌گام):

1. سطح را اول تمیز و خشک کنید (گرد و غبار و لکه‌ها پاک شوند).
2. مقدار خیلی کم از نرم‌کننده را روی پارچه نرم بریزید (نه مستقیم روی چرم)، و با حرکت دایره‌ای یا در امتداد الیاف آن را با ملایمت بمالید.
3. بگذارید به‌مدت چند ساعت (ترجیحاً یک روز کامل) جذب شود.
4. با پارچهٔ خشک اضافی را بردارید.

۵) نگهداری از چرم طبیعی در کمد

 قبل از انبار کردن بلند مدت محصول و نگهداری از چرم طبیعی در کمد آن را تمیز کنید، تمیز کردن قبل از انبار مانع از ثابت ماندن لکه‌ها و جذب آلودگی‌ها می‌شود. برای کفش و کیف داخل آن را با کاغذ یا پارچه نرم پر کنید تا فرم حفظ شود. برای کت و پالتو از چوب‌لباسی پهن استفاده کنید تا شانه‌ها تغییر شکل نداشته باشند.

شرایط محیطی مناسب:

•  از کاور پارچه‌ای استفاده کنید.
• از دمای خیلی گرم و محل‌های مرطوب دور نگه دارید.
• بسته‌های جذب رطوبت (سیلیکاژل) داخل کاورها قرار دهید.
• هر ۳ تا ۶ ماه کالاها را بررسی و تهویه کنید — باز کردن کاورها برای چند ساعت و چک کردن بوی نابهنجار یا کپک هم الزامی است.
• کمربندهای چرمی را آویزان نگهدارید یا به‌خوبی رول کنید (نه تا زدن شدید) تا خطِ تا دائمی ایجاد نشود.
• در نگهداری طولانی، چرم را به‌صورت عمودی آویزان کنید تا فشار و چین‌خوردگی کاهش یابد.

نگهداری از انواع محصولات چرم طبیعی

نگهداری از کفش چرم

کفش چرمی به دلیل تماس مستقیم با زمین و شرایط محیطی مثل گرد و غبار، باران یا تعریق پا، بیشتر از سایر محصولات چرمی در معرض آسیب است. برای افزایش عمر کفش چرمی باید بعد از هر بار استفاده، سطح آن با یک دستمال نرم پاک شود تا گرد و غبار روی چرم ننشیند.

در صورت خیس شدن، کفش نباید زیر بخاری یا نور مستقیم آفتاب خشک شود؛ بهترین روش خشک کردن این است که کفش را با روزنامه پر کنید تا هم رطوبت را جذب کند و هم فرم کفش حفظ شود. استفاده از قالب کفش نیز کمک می‌کند چرم ترک نخورد و شکل اصلی کفش از بین نرود.

• پس از هر بار استفاده، گرد و غبار را با پارچه خشک پاک کنید.
• کفش را در معرض نور مستقیم و گرمای شدید خشک نکنید.
• به‌طور منظم واکس مخصوص بزنید.
• برای حفظ فرم، از قالب کفش چوبی استفاده کنید.

نگهداری از کیف چرم

کیف چرمی معمولاً با دست، لباس یا سطوح مختلف در تماس است و همین موضوع می‌تواند باعث تجمع چربی، گردوغبار یا خط‌وخش شود. برای مراقبت چرم طبیعی، کیف را به طور مرتب با دستمال نرم و خشک تمیز کنید.

اگر کیف چرمی‌تان زیاد استفاده می‌شود، بهتر است هر ماه یک بار با نرم‌کننده یا روغن مخصوص چرم آن را تغذیه کنید تا انعطاف و درخشندگی خود را حفظ کند. نکته مهم این است که هیچ‌گاه کیف چرمی را روی زمین قرار ندهید، زیرا هم احتمال لک شدن و هم تغییر فرم وجود دارد.

برای نگهداری طولانی‌مدت، کیف را خالی کنید و داخل آن کاغذ یا پارچه نرم قرار دهید تا فرم خود را حفظ کند. سپس کیف را در کیسه پارچه‌ای (نه پلاستیکی) نگهداری کنید تا هوا در آن جریان داشته باشد. قرار دادن کیف در معرض نور مستقیم یا محیط‌های بسیار مرطوب باعث تغییر رنگ و کپک می‌شود، پس باید همیشه در جای خنک و خشک قرار بگیرد.

• هنگام عدم استفاده، داخل کیف را با کاغذ نرم پر کنید.
• کیف را در کاور پارچه‌ای نگه دارید.
• از تماس کیف با عطر، مواد آرایشی و الکل جلوگیری کنید.

نگهداری از کت و پالتو چرم

لباس‌های چرمی به‌ویژه کت و پالتو، نیازمند دقت زیادی در نگهداری هستند، چون سطح وسیعی از چرم در معرض تماس با هوا و آلودگی قرار دارد.

برای تمیز کردن لباس چرمی نباید آن را در ماشین لباسشویی انداخت؛ بلکه باید از دستمال نرم و کمی مرطوب یا شوینده‌های مخصوص چرم استفاده کرد. همچنین برای نگهداری از چرم طبیعی بعد از هر بار پوشیدن، بهتر است لباس را با برس نرم یا دستمال پاک کنید تا گرد و غبار روی آن ننشیند.

لباس چرمی باید روی چوب‌لباسی پهن و محکم آویزان شود تا فرم شانه‌ها و تنه تغییر نکند. هیچ‌وقت لباس چرمی را در کاور پلاستیکی قرار ندهید، زیرا مانع جریان هوا می‌شود و احتمال کپک زدن بالا می‌رود. برای افزایش عمر لباس، بهتر است سالی یک تا دو بار از نرم‌کننده یا اسپری ضدآب مخصوص چرم استفاده شود.

• همیشه روی چوب‌لباسی پهن و محکم آویزان کنید.
• از تا زدن لباس چرمی پرهیز کنید.
• هر چند ماه یک‌بار سطح آن را با روغن یا کرم مراقبتی نرم کنید.

نگهداری از دستکش چرم

دستکش چرمی به دلیل تماس مستقیم با دست و محیط بیرون، زودتر از سایر محصولات دچار چربی یا تغییر رنگ می‌شود. پس از هر بار استفاده، دستکش را در هوای آزاد و سایه آویزان کنید تا رطوبت دست و عرق جذب شود. برای تمیز کردن، می‌توان از یک دستمال نرم مرطوب استفاده کرد، ولی نباید دستکش در ماشین لباسشویی شسته شود.

برای نگهداری طولانی‌مدت، دستکش‌ها را صاف و بدون تا شدن در جعبه پارچه‌ای یا کیسه نخی نگه دارید. اگر دستکش چرمی خشک یا سفت شد، کمی روغن یا نرم‌کننده مخصوص به سطح آن بزنید و با حرکات ملایم ماساژ دهید. همچنین بهتر است دستکش را در دما و رطوبت متعادل نگهداری کنید، چون تغییرات شدید می‌تواند باعث ترک‌خوردگی چرم شود.

• دستکش‌ها را دور از رطوبت نگه دارید.
• هنگام درآوردن، از نوک انگشت‌ها نکشید، بلکه از مچ بیرون بیاورید.
• در صورت نگهداری طولانی، داخل آن را با کاغذ نرم پر کنید.

نگهداری از کمربند چرم

کمربند چرمی معمولاً به دلیل استفاده مداوم و خم‌شدن زیاد، بیشتر در معرض ترک خوردن است. برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است کمربند را به صورت آویزان نگه دارید، نه اینکه آن را رول کنید یا در کشو فشار دهید. هر چند وقت یکبار سطح کمربند را با روغن یا واکس مخصوص چرم نرم کنید تا انعطاف آن حفظ شود.

برای تمیز کردن کمربند چرمی، تنها یک پارچه نرم و مرطوب کافی است. اگر لکه‌ای وجود داشت، باید با شوینده مخصوص چرم تمیز شود و سپس به‌طور کامل خشک گردد. نگهداری از چرم طبیعی به خصوص کمربند‌ها در محیط خشک و به دور از گرما یا نور مستقیم خورشید بهترین راه برای جلوگیری از آسیب است.

• کمربند را به‌صورت آویزان یا رول‌شده نگه دارید.
• از تا زدن در نقطه خاص پرهیز کنید.
• چرب کردن دوره‌ای مانع ترک خوردن آن می‌شود.

نگهداری از اکسسوری چرمی (کلاه، کیف پول و …)

اکسسوری‌های چرمی مانند کلاه، کیف پول، جا کلیدی یا قاب عینک معمولاً کوچک‌تر هستند، اما به دلیل استفاده روزمره بیشتر در معرض لکه، خط‌وخش یا فرسودگی‌اند. برای تمیز کردن آنها، کافی است سطح چرم را به صورت مرتب با دستمال نرم پاک کنید. استفاده از نرم‌کننده یا واکس مخصوص هر چند ماه یک‌بار به افزایش عمر و زیبایی آن‌ها کمک می‌کند.

برای نگهداری بهتر، این وسایل باید در جعبه یا کیسه پارچه‌ای قرار گیرند و در معرض فشار یا رطوبت نباشند. به‌ویژه کلاه یا کیف پول چرمی، اگر در جیب تنگ یا زیر اجسام سنگین بمانند، تغییر فرم خواهند داد. بهترین روش نگهداری این است که آنها در جای خشک، خنک و دارای تهویه مناسب قرار بگیرند.

• همیشه در کاور پارچه‌ای یا جعبه مناسب قرار دهید.
• سطح آن را با دستمال نرم و خشک تمیز کنید.
• دور از اشیای تیز یا فلزی نگه دارید تا خط و خش ایجاد نشود.

نتیجه‌گیری

چرم طبیعی یک متریال ماندگار است، اما تنها در صورتی که با آن درست رفتار کنید. مراقبت از چرم طبیعی شامل رعایت چند اصل ساده است: تنفس، دوری از رطوبت و نور، تمیزکاری اصولی، تغذیه با روغن یا واکس مناسب و نگهداری در شرایط استاندارد. با رعایت این نکات، محصولات چرمی شما سال‌ها سالم و شیک باقی خواهند ماند.